تاریخچه سقف وافل را می‌دانید؟ + تصاویر جذاب بناهای تارخی

تاریخچه سقف وافل

پیدایش سقف وافل در جهان

ردپای اولیه سقف وافل را می‌توانیم در سازه‌های تاریخی یونان و روم باستان ببینیم. در گذشته، به منظور سبک کردن سقف معابد و بناهای بزرگ از روش‌های سنتی استفاده می‌کردند که از لحاظ ساختاری شباهت زیادی به سقف وافل امروزی داشتند. پانتئون روم از جمله برجسته‌ترین مثال‌ها است که سقف گنبدی آن به همراه فرورفتگی‌های مربعی، سبک‌سازی شده و ضمن این که وزن ساده کاهش پیدا کرده، نمایی بسیار چشم‌نواز نیز دارد. البته، این سبک معماری سقف در دوران باستان بیشتر جنبه تزئینی داشت، اما در قرن 19 در اثر پیشرفت مهندسی سازه و علم بتن، این نوع معماری شکلی کاربردی‌تر، فنی‌تر و تخصصی‌تر به خود گرفت.

اگر چه سقف وافل یک سقف بتنی ساخته شده از بتن و میلگرد است که توسط قالب های وافل اجرا میشود ولی ریشه آن به قبل تر یعنی دوران هخامنشی و آکروپولیس یونان بر می گردد و تکامل و بهسازی آن در سال‌های 1999 و 2005 و مدل‌های ارائه‌شده توسط «دکتر ابراهیم» و «پاراساد» انجام شده است. سقف وافل یا مشبک با تیرچه های عمود بر هم به مفهوم امروزی و انتقال بار به طرفین و رفتار باربری دو طرفه از دیر باز برای بشر شناخته شده است. در سال 518 پیش از میلاد در بنای تخت جمشید بعنوان پایتخت جدید هخامنشیان الوارهای چوبی عمود برهم با رفتار باربری دو طرفه در سقف ها بکار رفته است. در بنای آکروپولیس یونان سقف  وافل با رفتاردوطرفه بکار رفته و امروزه همه دنیا این معماری جالب را می ستایند اما در حالی که  در عصر خود معماران آن زمان ارزش چندانی برای آن قایل نبودند.

نمونه بارز دیگر سقف وافل در نقاشی داوینچی ایتالیایی دیده می شود. داوینچی در نقاشی موسوم به شام آخر با کمک یک نخ در جهات محوری نقطه انتهایی میز خطوط کف و لبه های قائم از شش ستون سقفی را به تصویر کشیده و لبه های چپ و راست را از خط افقی خطوط بصورت اریب تا پای گوشه های سقف ادامه داده و نقاطی برای خطوط افقی در سقف ترسیم کرده و یک اثر کاملا متقارن مشابه سقف وافل را به نمایش گذاشته است.

در قرن19 میلادی با گسترش علم سازه و رشد صنعت تغییرات بنیادی در سازه ها و معماری بناها ایجاد گردید شرایط اجرای سازه ای و معماری سقف وافل نسبت به بناها قدیمی شد و علم مهندسی موجب تغییرات بنیادی و تحول در ساخت و ساز شد و اجرای سازه با دهانه بلند که همواره مشکل بود نقطه هدف مهندسان قرار گرفت و با ظهور سقف وافل رفع مشکل شد و سیستم سقف وافل کلاسیک در آمریکا و کشورهای اروپایی برای تامین دهانه بلند بدون نیاز به ستون مورد توجه قرار گرفت و در ساخت انواع بناها مانند پارکینگ ها، برج های مسکونی، تجاری و اداری، هتل ها، بیمارستان ها و فرودگاه ها بیش از پیش مورد استفاده قرار گرفت و درادامه به سازه های مهمی که در اروپا از سازه با سقف وافل استفاده شده به شرح زیر میتوان اشاره کرد:

متروی واشنگتن

ساختمان لجستیک و ارتباطات مادرید اسپانیا

سالن گابریس کالیفرنیا

تئاتر ملی بریتانیا

از دهه‌های ابتدایی قرن 20 در آمریکا، سقف وافل در طراحی ساختمان‌های بزرگ نظیر کتابخانه‌ها، پارکینگ‌های طبقاتی و فرودگاه‌ها مورد استفاده قرار گرفت. در این دوره بود که مهندسان متوجه شدند که سیستم سقف وافل نه تنها منجر به کاهش وزن مرده سازه خواهد شد، بلکه به علت مقاومت بالا در برابر خمش، برای پوشش دهانه‌های بزرگ‌تر نیز گزینه بسیار مناسبی به شمار می‌آید. علاوه بر این، در همین زمان بود که ظاهر منظم و مدرن این سقف‌ها در طراحی معماری داخلی نیز مورد توجه قرار گرفت.

ورود سقف وافل به ایران

در ادامه بررسی تاریخچه سقف وافل، می‌رسیم به ورود رسمی این سیستم سقفی به ایران که به دهه 50 شمسی برمی‌گردد. در این زمان مهندسان ایران دنبال استفاده از تکنیک‌های جدید ساخت‌وساز در پروژه‌های زیرساختی می‌گشتند. از جمله نخستین پروژه‌هایی که در آن از این سیستم سقفی استفاده شد، ایستگاه راه‌آهن اصفهان بود. در آن زمان، قالب‌های سقف وافل از جنس فایبرگلاس و فلز تولید می‌شدند و ضمن این که وزن بالایی داشتند، حمل‌ونقل آن‌ها نیز بسیار دشوار بود و عمر مفید محدودی نیز داشتند.

در اثر گذشت زمان، تکنولوژی‌های قالب‌سازی دستخوش تغییرات و پیشرفت‌های بزرگی شد و در پی آن قالب‌های پلاستیکی سبک، مقاوم و قابل استفاده مجدد وارد بازار ایران شدند. از آن پس، سرعت اجرای سقف‌های وافل به طور چشمگیری افزایش پیدا کرد، هزینه‌ها کمتر شد و این سیستم در پروژه‌های مسکونی، تجاری و صنعتی راه یافت. ناگفته نماند که توسعه شرکت‌های داخلی در طراحی و تولید قالب‌های وافل باکیفیت، در گسترش استفاده از سقف وافل در کشور نقش بسیار مهمی ایفا نمود. امروزه سقف‌های وافل به عنوان یکی از انتخاب‌های اصلی در پروژه‌های مهندسی گوناگون در سراسر ایران شناخته می‌شوند.

تغییرات آیین‌نامه‌ای و استانداردها

اکنون که با تاریخچه سقف وافل آشنایی بیشتری پیدا کردیم، در این بخش به بررسی تغییرات آیین‌نامه‌ای و استانداردها می‌پردازیم. با گسترش استفاده از سقف وافل، تدوین ضوابط و آیین‌نامه‌های دقیق برای طراحی و اجرای این سیستم سقفی اهمیت بسیار زیادی پیدا کرده است. در آیین‌نامه بتن آمریکا (ACI 318-14)، سقف وافل در بخش دال‌های دوطرفه طبقه‌بندی شده و دستورالعمل‌های استانداردی برای ضخامت دال، فاصله آرماتورها، الزامات برش پانچ و همچنین کنترل خیز مجاز در آن درج گردیده است.

علاوه بر این، در آیین‌نامه‌های ملی ساختمان ایران نیز یک سری بندهای مربوط به سقف وافل اضافه شده که مهندسان طراح و ناظران سازه با در نظر داشتن این موارد، از سیستم سقف وافل با اطمینان خاطر بیشتری بهره خواهند برد. در کل، دستورالعمل‌های مربوط به روش‌های اجرایی، کنترل کیفیت قالب‌ها، مهار قالب‌ها در زمان بتن‌ریزی و الزامات لرزه‌ای در راستای افزایش ایمنی و کارایی سقف‌های مذکور تدوین شده‌اند. همچنین، این ضوابط نه تنها تضمین‌کننده ایمنی سازه هستند، بلکه سبب افزایش اعتماد به سیستم سقف وافل در پروژه‌های مهم و حساس نیز خواهند شد.

نمونه‌های تاریخی از پروژه‌های مهم با سقف وافل

علاوه بر پروژه راه‌آهن اصفهان که به عنوان اولین تجربه رسمی استفاده از سیستم وافل در کشور در تاریخچه سقف وافل در ایران ذکر کردیم، در طی سال‌ها از این سیستم در پروژه‌های مهم دیگری نیز استفاده شده است. به عنوان مثال، ساختمان کتابخانه ملی ایران از پروژه‌هایی به شمار می‌رود که سیستم وافل در آن نقش داشته و با استفاده از قالب‌های وافل، فضایی مستحکم، بزرگ و بدون ستون مزاحم طراحی و اجرا شده است. در واقع، با کمک سیستم وافل شاهد افزایش انعطاف‌پذیری در طراحی داخلی و بهره‌برداری موثرتر از فضای مورد نظر هستیم.

علاوه بر این، در شهرهایی نظیر تهران، مشهد، شیراز و یزد نیز از سیستم وافل در ساختمان‌های دولتی و آموزشی متعددی استفاده شده است. در آپارتمان نظام مهندسی یزد که یک پروژه شاخص مسکونی به حساب می‌آید، استفاده از این سیستم سبب کاهش وزن سازه و همچنین کاهش مصرف مصالح شده، بدون این که کیفیت و ایمنی سازه کاهش پیدا کند. پروژه‌های مذکور نه تنها از لحاظ فنی کاملاً قابل اطمینان هستند، بلکه مسیر را برای گسترش استفاده از سقف وافل در پروژه‌های ساختمانی شهری نیز هموار کرده‌اند.

آینده سقف وافل و نوآوری‌های جدید

در بررسی تاریخچه سقف وافل لازم است که ضمن نگاهی بر گذشته‌ی این سیستم، به آینده آن نیز بپردازیم. امروزه با در نظر داشتن پیشرفت روزافزونی که در تکنولوژی‌های ساخت‌وساز شاهد هستیم، انتظار می‌رود که آینده سقف وافل نیز همراه با نوآوری‌های متعددی باشد. یکی از ایده‌هایی که امروزه در حال بررسی بوده، استفاده از چاپ سه‌بعدی به منظور تولید قالب‌های خاص و سفارشی است. تکنولوژی مذکور می‌تواند به ما امکان طراحی سقف‌های وافل با الگوهای منحصربه‌فرد و پیچیده‌تری را بدهد. از طرف دیگر، ترکیب مصالح جدید نظیر بتن سبک به همراه مقاومت بالا، پلیمرهای مقاوم در برابر آتش و همچنین تکنولوژی‌های هوشمند نظیر سنسورهای داخلی به منظور کنترل سلامت سازه، این مژده را به ما می‌دهند که نسل جدیدی از سیستم‌های وافل در راه است.

علاوه بر موارد فوق، امروزه مفهوم وافل سبز (Green waffle) نیز بسیار مطرح بوده که به وافل‌های سازگار با محیط زیست اشاره دارد. در سقف‌های وافلِ مذکور از مصالح بازیافتی و کم‌مصرف استفاده می‌کنند و طراحی آن‌ها به شیوه‌ای است که می‌توانند سبب افزایش بهره‌وری انرژی ساختمان شوند.

نتیجه‌گیری

در این مطلب به بررسی تاریخچه سقف وافل پرداختیم. سقف وافل، سیستمی با ریشه‌ای عمیق در تاریخ معماری و مهندسی محسوب می‌شود که در طی قرن‌ها تکامل پیدا کرده و با نیازهای جدید تطبیق پیدا کرده است. این سیستم از معابد باستانی تا پروژه‌های مدرن امروزی کارایی داشته و همین موضوع نشان می‌دهد که سیستم وافل توانایی بالایی دارد. برای اطمینان از اجرای اصولی و حرفه‌ای سقف وافل، استفاده از خدمات تخصصی بسیار حائز اهمیت است. در این زمینه، مجموعه حاتم بنا با ارائه خدمات طراحی و اجرای سقف وافل، می‌تواند یک گزینه ایده‌آل برای کارفرمایان، مهندسان و مجریان طرح باشد. از جمله ویژگی‌هایی که باعث شده این مجموعه به یکی از انتخاب‌های حرفه‌ای در صنعت ساختمان تبدیل شود، تجربه، دانش فنی و استفاده از قالب‌های استاندارد است. در نهایت، باید گفت که با تدوین استانداردهای دقیق، توسعه قالب‌های به‌روز و همچنین توجه بیشتر به وافل سبز، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که سقف وافل همواره به عنوان یکی از اصلی‌ترین تکنیک‌های ساخت سقف در طراحی و اجرای سازه‌های مقاوم، زیبا و پایدار مورد استفاده قرار گیرد.

***در پایان نظر شما را به چند تصویر بسیار زیبا و دیدنی از سقف وافل جلب می‌کنیم***